دیدگاه صاحب نظران سیستم سلامت درباره علل کلان مؤثر بر تقاضای القایی؛ یک مطالعه کیفی

دریافت: 28/4/92 پذیرش: 19/8/92     مقدمه: احتمال وقوع تقاضای القایی و شدت اثرات آن، حاصل تعامل طیف وسیعی از عوامل است که بر رفتار پزشک و بیمار تأثیر می گذارد و همچنین متأثر از ترتیبات سازمانی و قوانین بازار برای خدمات پزشکی است. هدف این مقاله بررسی عوامل کلان مؤثر بر پدیده تقاضای القایی با استفاده از تجربیات صاحب نظران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است.   روش کـار: روش تحقیق به شیوه کیفی می باشد. از مصاحبه نیمه ساختار یافته برای گردآوری داده ها استفاده شد. نمونه گیری به روش هدفمند انجام شد و تا اشباع داده ها ادامه یافت. تعداد 17 نفر مورد مصاحبه قرار گرفتند. معیارهایی مانند «موثق بودن اطلاعات»، «قابل اعتماد بودن» و «قابل تثبیت بودن» داده ها در نظر گرفته شد. به مصاحبه شوندگان اطمینان داده شد که نامی از آن ها برده نمی شود و تمامی اطلاعات آن ها محرمانه باقی خواهد ماند. از روش تجزیه و تحلیل موضوعی برای تحلیل داده ها استفاده گردید.   یافته ها: در این پژوهش، براساس تحلیل موضوعی انجام شده، 77 زیر موضوع و سه موضوع اصلی به دست آمد. این سه موضوع اصلی شامل علل زیربنایی، علل اجتماعی، علل ساختاری سازمانی مؤثر بر تقاضای القایی بود. هر کدام از این موضوعات نیز دارای زیر- موضوعاتی بودند.   نتیجه گیری: نتایج این پژوهش چارچوبی را برای بررسی علل کلان تقاضای القایی ارایه می کند. علل به دست آمده در این پژ‍وهش شامل مواردی همچون پیچیده بودن پزشکی، عدم تقارن اطلاعات بین ارایه کننده خدمت و مصرف کننده، عدم قطعیت بالینی، باورهای نادرست مردم، تبلیغات، نظارت ناکافی، رایج نبودن راهنماهای بالینی، ضعف در سیستم آموزشی و نادیده گرفتن اخلاق پزشکی بود. این یافته ها به سیاست گذاران بخش سلامت کمک می کند تا با رویکردی روشن بینانه به بررسی پدیده تقاضای القایی بپردازند. پیشنهاد می شود در جهت کنترل تقاضای القایی آگاهی افراد جامعه افزایش یابد و انگیزه های مالی ارایه دهندگان خدمات سلامت به کمک سیاست گذاری های مناسب کنترل شود و از راهنماهای بالینی به عنوان یک ابزار قدرتمند برای نظارت بر عملکرد پزشکان استفاده شود.